Leuke Limburgse uitspraken waar ik als ‘nieuwkomer’ van geniet
Als ik het heb over ‘lekker Limburgs’ denk je misschien gelijk aan Limburgse Vlaai, zuurvlees of een lekkere zoete nonnevot. En als ik het heb over ‘genieten van Limburg’ denk je waarschijnlijk aan de natuur, de heuvels, de oude dorpjes en de leuke terrasjes. Allemaal leuke aspecten van wonen in Limburg, maar als tekstschrijver vind ik óók de Limburgse taal – já het is echt een taal – heel tof.
Voor iemand die geboren en opgegroeid is in Utrecht, klinken sommige woorden of uitdrukkingen gewoon heel grappig. Daarom in dit artikel een aantal leuke Limburgse uitspraken waar ik als ‘nieuwkomer’ van geniet.
Limburgs: taal of dialect?
Maar eerst even… is het Limburgs nu een taal, of een dialect? Ik zeg het hierboven al: het Limburgs is een taal. In 1997 is het Limburgs als taal erkend. Deze taal is onder te verdelen in verschillende dialectvarianten met elk hun eigen kenmerken. Deze dialecten worden gesproken in het overgrote deel van Belgisch en Nederlands Limburg.
Leuke Limburgse uitspraken
Dit zijn wat mij betreft de leukste Limburgse uitspraken…
Disclaimer: De schrijfwijze van het Limburgs verschilt nogal per dialect. Ik heb voor de schrijfwijze steeds het Maastrichtse dialect aangehouden. Dit heb ik laten nakijken door mijn Maastrichtse vrouw. Heb ik toch nog ergens een fout gemaakt? Laat me dat dan zeker weten!
Enne?
Dit woordje is misschien wel het meest gesproken woord in Limburg. Het is een beetje vergelijkbaar met het Engelse ‘What’s up?’ en kan net als ‘What’s up?’ verschillende betekenissen hebben afhankelijk van de context, bijvoorbeeld: ‘Hoe gaat het?’ of ‘Wat is er mis?’
Hoe antwoord je op ‘Enne?’ Dit vond ik aan het begin lastig. Net als dat ik nooit goed weet wat ik op ‘What’s up?’ moet antwoorden (I’m okay/Nothing/The sky?) wist ik ook nooit zo goed wat ik op ‘Enne?’ moest antwoorden. De Limburgers hebben hier echter een kant-en-klaar antwoord voor: ‘Auch enne’. Dit kun je zeggen onafhankelijk van hoe je je voelt. Je erkent daarmee de vraag en kaatst hem eigenlijk terug – zonder een antwoord te verwachten.
“Enne?”
“Auch Enne.”
Ne gooie roetsj!
‘Ne gooie roetsj!’ is een zin die je rond oud en nieuw vaak hoort in Limburg. Je wenst er iemand een fijne jaarwisseling mee, of een goed begin van het nieuwe jaar. Het betekent letterlijk: ‘Een goede glij’. Je wenst dus eigenlijk dat iemand soepeltjes het nieuwe jaar ‘inglijdt’. Ik vind dit een leuke uitdrukking, omdat het voor mij direct het beeld van een glijbaan oproept en daardoor vrolijke associaties heeft met mijn kindertijd en een kinderlijk soort enthousiasme. Veel leuker dan ‘Fijne jaarwisseling en een gelukkig nieuwjaar’, toch?
Hendig sjiek!
Toen ik pas net in Limburg woonde dacht ik dat ‘hendig’, ‘handig’ betekende en ‘sjiek’, ‘chique’. Maar schijn bedriegt: soms lijkt het Limburgs heel veel op het Nederlands, maar betekent het toch iets heel anders. ‘Hendig sjiek’ betekent namelijk ‘Heel mooi’. ‘Hendig’ kun je overal voor zetten waar je nadruk op wilt leggen: iemand die ‘heel erg groot’ is, is bijvoorbeeld ‘hendig groet’. ‘Sjiek’ betekent ‘mooi’, maar heeft niet dezelfde connotatie als ‘chique’ (wat met luxe te maken heeft). De gemeente Maastricht gebruikt bijvoorbeeld de slogan “Sjiek en Sjoen? Samen doen!” om mensen te motiveren zelf hun rotzooi op te ruimen en de stad mooi te houden. Deze slogan betekent: “Mooi en schoon? Dat doen we samen!”
Geef miech un puuneke
Deze moet je natuurlijk weten als je getrouwd bent met een Limburgse 
. Poen, puun of puuneke heeft niets met geld te maken. Als je vraagt om een “poen” of “puuneke” dan vraag je om een kus of zoen! “Geef miech un puuneke” betekent dus “Geef me een kus”. Mogen jullie zelf bedenken wat: “Diech kins hendig good puune” betekent .
Dao valle miech de sjeun van oet!
‘Dao vèlt miech de boks van aaf’ betekent letterlijk ‘Daar zakt me de broek van af’, die uitspraak kennen we in het Standaard Nederlands. Het betekent dat je verbaasd of verontwaardigd bent. Maar in Limburg kun je nog meer kledingstukken verliezen. ‘Dao valle miech de sjeun van oet’ heeft dezelfde betekenis en betekent letterlijk vertaald: ‘Daar vallen me de schoenen van uit.’
Een tas koffie inschudden
De eerste keer dat mijn vrouw zei dat ze me wel even “een tas koffie” zou “inschudden”, dacht ik dat ze gek was geworden. Oké, niet echt, maar ik moest er wel heel hard om lachen. Het klinkt namelijk als een hendig slecht idee. Ik zag de koffie al door de keuken vliegen. Maar het betekent natuurlijk gewoon “een kop koffie inschenken”.